Na het lezen van een column van longarts Sander de Hosson – ‘Een gebrokenhartsyndroom? Ik noem het liefde die weigert om alleen achter te blijven’ – werd mijn nieuwsgierigheid gewekt. Wat is het gebroken hart syndroom precies? Hoe ontstaat het, en hoe vaak komt het eigenlijk voor? In deze blog duik ik in dit bijzondere fenomeen.
Het gebroken hart syndroom: wanneer emoties je hart beïnvloeden
Stel je voor: je krijgt plotseling hevige pijn op de borst na een emotionele gebeurtenis. Je denkt meteen aan een hartaanval, maar wat je ervaart is mogelijk het gebroken hart syndroom. Een fascinerende aandoening die laat zien hoe sterk de verbinding tussen onze emoties en ons fysieke welzijn werkelijk is.
Wat is het gebroken hart syndroom?
Het gebroken hart syndroom, medisch bekend als Tako-Tsubo cardiomyopathie (TTC), is een relatief zeldzame maar intrigerende hartaandoening. De naam is afkomstig van Japanse cardiologen die de aandoening in de jaren negentig voor het eerst beschreven. Ze noemden het naar een traditionele Japanse inktvisval (Tako-Tsubo) vanwege de opvallende gelijkenis: tijdens een aanval neemt het hart namelijk dezelfde vorm aan als deze keramieken pot met een smalle nek en brede basis.
Bij deze aandoening verzwakt de hartspier plotseling en tijdelijk. Het meest kenmerkende is dat de punt van het hart (apex) tijdelijk stopt met samentrekken en uitbolt als een ballon – vandaar ook de alternatieve naam ‘apical ballooning syndroom’. Artsen spreken ook wel van stresscardiomyopathie, wat direct verwijst naar de belangrijkste trigger.
De emotionele trigger: wanneer stress het hart treft
Het gebroken-hartsyndroom is bijzonder omdat het direct verband houdt met emotionele of fysieke stress. Een hoge dosis stresshormonen die daarbij vrijkomt, kan ernstig hartfalen veroorzaken. Meestal wordt de aandoening uitgelokt door intense emotionele stress, zoals een ingrijpend verlies.
Ook plotselinge, hevige pijn kan een trigger zijn, net als epileptische aanvallen, ernstige astma-aanvallen, chirurgische ingrepen en hersenvliesbloedingen1. Opvallend genoeg kunnen zelfs positieve emotionele schokken, zoals een geboorte of een huwelijksaanzoek, dezelfde reactie oproepen. Dit wordt ook wel, en niet geheel verrassend, het ‘blije-hartsyndroom’ genoemd.
De symptomen treden vrijwel altijd direct op na de stressvolle gebeurtenis, al kan het syndroom soms ook zonder duidelijke aanleiding ontstaan.
De wetenschap achter het gebroken hart
Hoewel wetenschappers nog steeds onderzoek doen naar het exacte mechanisme, wijst alles in de richting van een overreactie van ons stresssysteem. Wanneer we intense stress ervaren, activeert ons lichaam het sympathische zenuwstelsel – ons “vecht-of-vlucht”-systeem. Dit leidt tot een plotselinge toevloed van stresshormonen zoals adrenaline.
Bij het gebroken hart syndroom lijkt deze hormonale stortvloed tijdelijk de bloedtoevoer naar delen van het hart te verstoren. Dit veroorzaakt grote schommelingen in de bloeddruk en vermindert de pompfunctie van het hart. Een andere theorie suggereert dat er sprake is van een ontstekingsreactie of een abnormale immuunrespons op extreme stress.
Een vrouwenzaak: de genderverdeling
Een van de meest intrigerende aspecten van het gebroken hart syndroom is de opvallende genderverdeling: maar liefst 90% van alle patiënten zijn vrouwen, voornamelijk na de menopauze. Van alle vrouwen die met hartaanval-achtige klachten in het ziekenhuis belanden, blijkt ongeveer 10% in werkelijkheid het gebroken hart syndroom te hebben.
Waarom deze sterke voorkeur voor vrouwen? Onderzoekers vermoeden dat de daling in oestrogeenniveaus na de menopauze de hartcellen gevoeliger maakt voor stresshormonen. Een andere theorie is dat mannenharten meer adrenalinereceptoren hebben, waardoor ze beter bestand zijn tegen de stormvloed aan stresshormonen tijdens intense emotionele gebeurtenissen.
Symptomen: verwarrend vergelijkbaar met een hartaanval
De symptomen van het gebroken hart syndroom zijn vrijwel identiek aan die van een hartaanval, wat diagnose uitdagend maakt:
Ongeveer 1% van de patiënten die met een vermoedelijke hartaanval in het ziekenhuis worden opgenomen, blijkt uiteindelijk het gebroken-hartsyndroom te hebben.
Het cruciale verschil met een hartinfarct
Hoewel de symptomen vrijwel identiek zijn, zijn er fundamentele verschillen tussen een hartinfarct en het gebroken hart syndroom:
Risico’s en complicaties
Hoewel het gebroken hart syndroom meestal tijdelijk is en volledig geneest, kunnen er in ongeveer 20% van de gevallen complicaties optreden:
- Sterk verlaagde bloeddruk leidend tot cardiogene shock
- Vocht in de longen (longoedeem)
- Bloedpropjes
- Hartritmestoornissen
Deze potentiële complicaties maken ziekenhuisopname en intensieve monitoring noodzakelijk, vooral in de eerste dagen.
Behandeling en herstel
De behandeling van het gebroken hart syndroom lijkt aanvankelijk op die van een hartinfarct, maar is doorgaans van veel kortere duur. Artsen schrijven vaak tijdelijk medicijnen voor zoals:
- Bètablokkers om de hartslag te vertragen en de bloeddruk te verlagen
- ACE-remmers om het hart te ondersteunen
- Bloedverdunners (eigenlijk anti-klontermiddelen) om bloedklonters te voorkomen
- Diuretica (plasmiddelen) bij vochtophoping in de longen
Het goede nieuws is dat de meeste patiënten volledig herstellen zonder blijvende hartschade. De kans op herhaling is klein, hoewel niet volledig uitgesloten.
Leven na een gebroken hart
Als student vind ik het echt fascinerend hoe sterk de link tussen onze emoties en fysieke gezondheid kan zijn. Het gebroken hart syndroom laat maar weer zien hoe diep deze verbinding gaat. Hoewel de aandoening meestal tijdelijk is, kan de ervaring behoorlijk ingrijpend zijn. Daarom is stressmanagement, zoals mindfulness en ontspanningstechnieken, belangrijk om de effecten van emotionele stress beter te kunnen hanteren.
De uitdrukking “sterven aan een gebroken hart” blijkt dus niet alleen een metafoor, maar een medische realiteit. Gelukkig is de prognose meestal goed, mits de aandoening op tijd herkend en behandeld wordt. Het laat mij ook weer zien hoe belangrijk het is om zowel onze mentale als fysieke gezondheid serieus te nemen.
- Uit onderzoek van cardioloog Ivo van der Bilt blijkt dat één op de vier patiënten met een hersenvliesbloeding ook het gebroken-hartsyndroom ontwikkelt.
https://www.hagaziekenhuis.nl/nieuws-agenda/gebroken-hart/ ↩︎
Ontdek meer van ZORGSOCIALS
Abonneer je om de nieuwste berichten naar je e-mail te laten verzenden.