De Kracht van Woorden: Patiënt of Cliënt, Wat Is Nu Eigenlijk de Juiste Benaming?
Laatst kwam ik een interessante post tegen op LinkedIn van De Psychiater, een tijdschrift voor mensen in de geestelijke gezondheidszorg. Het ging over de termen die we gebruiken voor de mensen die zorg ontvangen: “patiënt,” “cliënt,” of soms zelfs “zorggebruiker.” Het zette me echt aan het denken, want deze woorden lijken misschien op elkaar, maar ze hebben wel degelijk invloed op hoe iemand de zorg ervaart en hoe wij als zorgverleners onze rol invullen. Daarom wil ik hier wat dieper op ingaan en samen met jullie nadenken over de kracht van woorden en hun betekenis voor de zorgrelatie.
Patiënt versus Cliënt: Twee Verschillende Werelden van Zorg
Traditioneel gebruiken we in de medische wereld de term patiënt. Een patiënt is iemand die ziek is en hulp nodig heeft van een zorgverlener, meestal een arts. Het woord suggereert al dat de zorgverlener degene is die de actie onderneemt, terwijl de patiënt vooral ontvangt: er is iets mis en dat moet opgelost worden.
In andere vormen van zorg, zoals de geestelijke gezondheidszorg of revalidatie, hoor je juist steeds vaker cliënt. Dat klinkt wat minder afhankelijk en meer gelijkwaardig. Het geeft aan dat de zorgontvanger meedoet in zijn of haar eigen zorgproces en actief kan bijdragen aan de keuzes die worden gemaakt. Deze verandering in terminologie past bij een bredere ontwikkeling in de zorg waarin mensen meer betrokken worden bij hun eigen herstel en gezondheid.
Waarom Woorden Echt Zoveel Betekenen
Het kiezen tussen patiënt of cliënt is niet alleen een kwestie van woorden, het beïnvloedt ook de manier waarop mensen hun eigen rol in de zorg ervaren. Uit verschillende onderzoeken blijkt dat de term patiënt vaak passiever overkomt en meer afhankelijkheid suggereert. Dat werkt in acute situaties goed, maar kan beperkend aanvoelen voor mensen die langdurige zorg nodig hebben.
Daarom kiezen veel zorgverleners voor cliënt in situaties waarin samenwerking en eigen regie belangrijk zijn. Mensen voelen zich hierdoor meer gehoord en betrokken, wat hen juist het gevoel geeft meer controle te hebben over hun behandeling.
Is Cliënt dan Altijd Beter?
Toch zijn er ook mensen die zich niet prettig voelen bij het woord cliënt. Sommigen vinden dat het te veel klinkt alsof zorg een zakelijke transactie is, iets wat je “afneemt” zoals in een winkel. In situaties waarin mensen echt medische zorg nodig hebben, zoals in het ziekenhuis, kan de term patiënt daarom soms beter passen. Het maakt dan duidelijk dat het om noodzakelijke hulp gaat en niet om een keuze of dienst.
Onderzoek laat zien dat mensen in een ziekenhuisomgeving zichzelf vaak eerder als patiënt beschouwen, terwijl in langdurige zorg of de GGZ de voorkeur eerder uitgaat naar cliënt. De context maakt dus echt uit voor welke term het meest geschikt is.
Alternatieven: Een Gulden Middenweg?
Sommige zorgverleners zoeken daarom naar andere termen, zoals zorggebruiker, zorgvrager of gewoon persoon. Deze woorden zijn wat neutraler en vermijden de specifieke associaties van afhankelijkheid of commercie. Toch zijn ook deze niet perfect: zorggebruiker kan wat technisch en afstandelijk klinken, terwijl persoon misschien te algemeen is.
Een alternatief welke ik ook mooi vindt, is bezoeker (bij ons in de apotheek). Het klinkt neutraal en is niet beladen met een specifieke rol. Het maakt niet uit of iemand voor een recept komt of om iets zonder recept te kopen; bezoeker past in beide gevallen. Maar ook hier is een keerzijde, want sommigen vinden het misschien te weinig gericht op het medische aspect, waardoor ze zich niet serieus genomen voelen. In de onderlinge communicatie hebben wij het meestal over meneer of mevrouw.
Wat Betekent Dit Voor Onze Zorgrelatie?
De woorden die we gebruiken in de zorg zeggen veel over hoe we de zorg zien en hoe we de mensen die zorg ontvangen behandelen. Patiënt kan passief klinken, maar dat kan soms precies zijn wat nodig is. Cliënt geeft een gevoel van gelijkwaardigheid en betrokkenheid, maar is niet altijd geschikt. De kracht van woorden zit hem in de verwachtingen die ze scheppen en hoe ze invloed hebben op de beleving van de zorgontvanger.
Misschien is het beste wat we kunnen doen wel flexibel blijven en, waar mogelijk, vragen hoe iemand graag aangesproken wil worden. Natuurlijk is dit niet altijd haalbaar bij elk kort bezoek, maar de intentie kan al een verschil maken.
Wat Vind Jij?
Ontdek meer van ZORGSOCIALS
Abonneer je om de nieuwste berichten naar je e-mail te laten verzenden.